Zelf tandsteen verwijderen: tandsteen haakje gebruiken

Tandsteen. Niks vervelender dan elke controle bij de tandarts of mondhygiënist langdurig in de behandelstoel liggen om hele plakkaten tandsteen te laten verwijderen. Gelukkig kun je met enkele simpele tips veel tandsteen zelf verwijderen. Als je dat niet doet, kunnen er op de lange termijn problemen met je gebit ontstaan.

Wat is tandsteen?

Tandsteen is een hard laagje op en tussen je tanden. Het heeft vaak een wit-gelige kleur en groeit steeds verder aan. Het laagje is zo hard dat je het met een tandenborstel niet kunt weghalen. Dit verklaart ook het woord, het laagje op de tanden is zo hard als ‘steen’. Het ontstaat zowel op de zichtbare delen van de tand als tegen en onder de rand van het tandvlees. Tandsteen kan bruinige of zwarte verkleuren. De tandsteen verkleurt door kleurstoffen uit voeding, drank of tabak.

Hoe zelf tandsteen verwijderen

Tandsteen kun je op een aantal manieren zelf verwijderen. De eerste manier is door gebruik te maken van een tandenstoker. Door op de juiste manier met een tandenstoker tussen de tanden te gaan (lees hier hoe je dat doet) maak je de ruimte tussen de tanden schoon. Ook de tandsteen zal dan mee los komen (je drukt het met de tandenstoker los). Bij zeer beperkte tandsteen zijn dat minuscule brokjes, maar ook als je meer tandsteen hebt, komt dit gemakkelijk los van de tand (soms als hele plakken). Gebruik ten minste 1x per week een tandenstoker, maar liefst dagelijks preventief om tandsteen te voorkomen.

Tandsteen verwijderen met tandartshaakje

De tweede manier om zelf tandsteen te verwijderen is door gebruik te maken van een tandartshaakje, ook wel schraper genoemd. Met een tandartshaakje kun je zelf ongeveer dezelfde handelingen uitvoeren als dat tandarts ook doet bij het verwijderen van tandsteen. Met een tandartshaakje kun je zelf voorzichtig tandsteen wegschrapen. Schraap altijd vanaf het tandvlees af. We raden je aan om dit 1x in de twee weken te doen, maar zeker niet vaker dan 1x in de week. We raden je altijd aan om een professioneel tandartshaakje te kopen. De meeste goede tandartshaakjes zijn gemaakt van zacht staal. Een goed tandartshaakje koop je hier

Tandsteen laten verwijderen door de tandarts

Door goed tanden te poetsen, regelmatig te flossen en een tandenstoker te gebruiken kun je veel tandplak verwijderen en daarmee tandsteen voorkomen. Zoals beschreven in dit artikel kun je een deel van het tandsteen zelf verwijderen. Dat scheelt een pijnlijke en langdurige behandeling bij de tandarts. Helaas lukt het zelden om al het tandsteen te verwijderen. Tandsteen dat wat minder goed zichtbaar is bij en onder het tandvlees kun je niet zelf schoonmaken. We adviseren je daarom om minimaal 1x per jaar het gebit professioneel te laten reinigen en te laten onderzoeken op gaatjes en andere afwijkingen. Ook kunnen zij de tandsteen die je zelf niet kunt weghalen, professioneel voor je verwijderen. Dit kun je ook bij de mondhygiënist laten doen.

De tandarts gebruikt voor het verwijderen van tandsteen een tandartshaakje of scaler. Voor een grondige reiniging maakt de tandarts of mondhygiënist gebruik maken van een tandsteenapparaat. Dat is een apparaat dat (utrasoon) de verkalkte tandsteen los trilt. Met het apparaat wordt het tandsteen van het tandoppervlak en onder het tandvlees verwijderd. Het maakt een krassend geluid, maar beschadigt de tanden niet. Veel mensen vinden dit niet prettig, maar het geeft een grondiger resultaat dan handmatig weghalen. Het water, de pijnlijke ervaring en het verveld afzuigen van speeksel en restjes moet je helaas maar even kort voor lief nemen. Daarna zijn je tanden weer vrij van tandsteen en worden ze in veel gevallen ook nog mooi glad gepolijst.

Tandplak en samenstelling speeksel

Wat is de oorzaak van tandsteen? Tandsteen wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van tandplak dat onder invloed van stoffen in speeksel verhard. In de loop van de dag ontstaat er een dun laagje tandplak op je gebit. Tandplak bestaat uit voedselresten, slijm en bacteriën. Het heeft een witte of gele kleur waardoor het moeilijk te zien is. Het zit overal, dus ook tussen je tanden en kiezen. Ook wanneer je perfect poetst, blijft er wat tandplak achter op je tanden. Meestal zijn dat de plekken waar je moeilijk bijkomt, zoals hoekjes tussen de tanden en kiezen. Ook de achterkant van de ondertanden is een plek waar veel tandplak ophoopt. Tandplak verandert onder invloed van stoffen in het speeksel van structuur en verkalkt tot een harde laag.

Goed poetsen en gebruik van tandenstoker

De belangrijkste oorzaak van tandsteen is tandplak. Het is dan ook een open deur, maar tandsteen voorkomen doe je door goed te poetsen. Zorg ervoor dat je 2 keer per dag goed poetst. Naast poetsen is het belangrijk om 1x per dag een tandenstoker te gebruiken. Hoe zorgvuldig je ook poetst, de haren van de tandenborstel komen namelijk niet zomaar tussen je tanden en je kiezen. Met een tandenstoker kun je wel bij deze verborgen plekjes. Gebruik altijd goede tandenstokers, zoals deze van Jordan. Op deze manier zorg je ervoor dat er zo min mogelijk tandplak kan worden omgezet in tandsteen.

Gezonde voeding en leefstijl

Maar goed poetsen en gebruik van een tandenstoker is niet voldoende. Ook voeding en je levensstijl (roken) speelt een rol. Door gezond te eten en te drinken kun je de vorming van tandplak verminderen. De vorming van tandplak wordt gestimuleerd door zetmeel en suikerrijke voeding. Eet en drink minder suiker- of zetmeelrijk voedsel tot maximaal 7 eet- en drinkmomenten op een dag. Zo verminder je de aanmaak van tandplak.

Waarom heeft de ene persoon meer last van tandsteen dan de ander?

Bij ieder mens ontstaat er tandplak en tandsteen, maar bij de ene persoon ontwikkelt het zich sneller en/of  meer dan bij de ander. Hoe komt dat? Zoals in voorgaande alinea’s besproken kan dat komen door de persoonlijke verzorging, voeding en levensstijl. Maar dat verklaart nog niet alle verschillen! Er is namelijk ook een biologische / erfelijke oorzaak aan te wijzen. We bespraken eerder al dat tandplak en speeksel een belangrijke oorzaak van tandsteen zijn. Iedereen heeft speeksel, maar de samenstelling ervan verschilt per persoon. Mensen met een bepaalde samenstelling (waaronder calcium, fosfaat en de ph-waarde) hebben meer last van tandsteen dan anderen. De samenstelling is grotendeels erfelijk bepaalt. Hier kun je dus niet zoveel aan doen.

Gevolgen van het niet weghalen van tandsteen

Tandsteen helemaal voorkomen kan helaas niet. Ook al eet je nog zo gezond en poets je zo goed, er zal altijd een dun laagje ontstaan. Dat is niet ernstig, mits je het regelmatig laat verwijderen. Doe je dat niet, dan heeft het harde laagje gevolgen voor de gezondheid van de tanden en het tandvlees. Het wordt weggehaald omdat je tandvlees er ontstoken van raakt. Tandsteen en tandplak bieden namelijk ideale omstandigheden voor bacteriegroei, wat tandvleesaandoeningen tot gevolg kan hebben. Daarnaast heeft tandsteen een ruw oppervlak. In dat ruwe oppervlak blijven voedselresten achter en kunnen veel schadelijke bacteriën leven. Deze bacteriën zorgen voor een constante zuuraanval op de tanden en het tandvlees. Dit resulteert in geïrriteerd tandvlees en gaatjes. Regelmatig zelf tandsteen verwijderen en de tanden vrij maken is dus noodzakelijk voor een gezond gebit.

Slotopmerkingen

De tips in dit artikel helpen je bij het schoonmaken van tandsteen en er voor te zorgen dat het tandsteen minder snel terugkomt. Je kunt dus veel doen om je tanden vrij van het harde laagje te houden. Goed poetsen, een tandenstoker gebruiken, af en toe zelf het harde laagje weghalen met een schraper en minimaal 1x per jaar naar de tandarts zijn onze belangrijkste tips. We sluiten dit artikel af met enkele waarschuwingen huis-, tuin- en keukenmiddeltjes. Op veel websites tref je tips aan om tandsteen te verwijderen met azijn, kokosolie of baking soda. Dit klinkt aantrekkelijk, want het zijn natuurlijke middeltjes. Niets is echter minder waar. Er is geen tot dubieus bewijs dat dit soort middeltjes bijdragen aan een gezonde mond. Sterker nog, middeltjes als baking soda kunnen er voor zorgen dat je tandglazuur sneller wegslijt. Je bereikt dan precies het tegenovergestelde effect. Wij raden het af om dit soort huis- tuin- en keukenmiddeltjes te gebruiken.

Bronnen

• Beeftink A., Een stralende lach, cosmetische tandheelkunde, Bohn Stafleu van Loghum, houten, 2007, pagina 68
• Avoort P.G.G.L.Van Der, Endstra L., Professionele Gebitsreiniging, Bohn, Stafleu V. Loghum, 2011. pagina 29-30
• Loveren C. Van, Weijden G.A. Van Der. Preventieve Tandheelkunde. Op Weg Naar Een Doelmatige Aanpak. Bohn Stafleu Van Loghum, 2000. pagina 64-65
• White, D.J. (1997), ‘Dental Calculus: Recent Insights into Occurrence, Formation, Prevention, Removal and Oral Health Effects of Supragingival and Subgingival Deposits’, European Journal of Oral Sciences, vol. 105, no .5, Pt. 2, October, pp. 508-522.
• Iacono, V.J., Aldredge, W.A., Lucks, H. et al. (1998), ‘Modern Supragingival Plaque Control’, International Dental Journal, vol. 48, no. 3, suppl. 1, June, pp. 290-297.